Bài 9. nguyên phân

1. Biến đổi hình thái nhiễm sắc thể trong chu kì tế bào

– Cơ thể lớn lên nhờ quá trình phân bào.

– Chu kì tế bào bao gồm: kì trung gian và thời gian phân bào hay nguyên phân.

–  Nguyên phân gồm 4 kì: kì đầu, kì giữa. kì sau, kì cuối.

– NST có khả năng bắt màu khi nhuộm nên còn gọi là nhiễm sắc màu. Mỗi NST thường giữ vững cấu trúc riêng biệt của nó và duy trì liên tục qua các thế hệ.

– Biến đổi hình thái của NST diễn ra qua các kì của chu kì tế bào:

Mức độ đóng xoắn, duỗi xoắn của NST qua các kì

Hình thái NST

Kì trung gian

Kì đầu

Kì giữa

Kì sau

Kì cuối

Mức độ duỗi xoắn

Nhiều nhất

 

 

Ít

Nhiều

Mức độ đóng xoắn

 

Ít

Cực đại

 

 

–  Ở kì trung gian: NST nhân đôi \(\rightarrow\)​ NST từ dạng đơn \(\rightarrow\)  dạng kép gồm hai sợi giống nhau và đính với nhau ở tâm động.

@[email protected]

2. Những diễn biến cơ bản của NST trong quá trình nguyên phân

– Nguyên phân diễn ra ở tế bào sinh dưỡng và tế bào sinh dục sơ khai.

– Kì trung gian là thời kì sinh trưởng của tế bào, NST ở dạng dài sợi đơn duỗi xoắn và diễn ra sự nhân đôi. Kết thúc kì trung gian, tế bào tiến hành phân bào nguyên nhiễm (nguyên phân).

– Nguyên phân trải qua 4 kì: kì đầu, kì giữa, kì sau, kì cuối.

Diễn biến của từng kì trong quá trình nguyên phân

Các kì 

Những diễn biến cơ bản

Kì đầu

– Các NST bắt đầu đóng xoắn và co ngắn.

– Màng nhân và nhân con tiêu biến.

– Các NST kép đính với thoi phân bào ở tâm động.

Kì giữa

– Các nhiễm sắc thể kép đóng xoắn cực đại và xếp một hàng trên mặt phẳng xích đạo.

Kì sau

– Mỗi NST kép tách nhau thành 2 NST đơn và di chuyển về hai cực của tế bào.

Kì cuối

– NST dãn xoắn.

– Màng nhân và nhân con xuất hiện trở lại.

–  Kết quả: kết thúc quá trình nguyên phân từ một tế bào mẹ có bộ NST 2n \(\rightarrow\)2 tế bào con giống nhau và giống tế bào mẹ có bộ NST 2n.

Số NST, cromatit, tâm động của tế bào qua các kì nguyên phân 

Các kì

Kì đầu

Kì giữa

Kì sau

Kì cuối

Số NST

2n kép

2n kép

4n đơn

2n đơn

Số cromatit

4n

4n

Số tâm động

2n

2n

4n

2n

–  Ví dụ: Ở một loài có bộ NST 2n = 4. Xác định số lượng NST của loài ờ kì đầu nguyên phân.

Bài làm: Ở kì đâu quá trình nguyên phân, NST tồn tại ở trạng thái 2n kép nên số lượng NST là 2 x 2n = 8 NST.

@[email protected]@[email protected]@[email protected]

3. Ý nghĩa

– Là phương thức sinh sản và lớn lên của cơ thể.

– Duy trì sự ổn định bộ NST của loài qua các thế hệ tế bào trong quá trình phát sinh cá thể. 

@[email protected]